Massale sterfte onder eeuwenoude Baobab bomen

Negen van de dertien Afrikaanse baobab bomen van meer dan duizend jaar oud zijn plotseling gestorven. Wetenschappers staan voor een raadsel maar vermoeden dat de sterfte verband houdt met klimaatverandering . 

Ongeveer 1500 jaar geleden, kort na de ineenstorting van het Romeinse rijk, ontkiemde het zaadje van een baobabboom in wat nu Namibië is. De lokale bevolking noemde de boom ‘Homasi’, vele jaren later noemde de afstammelingen van de Nederlandse kolonialisten hem Grootboom. Eeuwen en eeuwen bleef Homasi groeien. De wereld veranderde, niet in de laatste plaats door toedoen van de mens. Auto’s, papiergeld, vliegtuigen en mobiele telefoons zagen het licht, en ondertussen groeide Homasi uit tot een van de grootste bomen ter wereld.

En toen, in 2004, kwam er plots een einde aan de machtige boom. In maart, aan het einde van het regenseizoen, stond Homasi nog in volle bloei. Maar eind juni was zijn  gezondheid plotseling verslechterd. Eén voor één braken de takken van de gigantische stam af, de laatste viel op nieuwjaarsdag 2005. Daarmee kwam een eind aan 15 eeuwen van leven.

De dood van Homasi staat niet op zich zelf. Van de 13 oudst bekende baobabs ter wereld zijn er vier de laatste tientallen jaren gestorven en nog eens vijf zijn er heel slecht aan toe. “Deze grote en monumentale bomen, die 2000 jaar of langer kunnen leven, sterven de een na de ander”, zegt Adrian Patrut van de Babes-Bolyai Universiteit in Roemenië, die de sterfgevallen heeft bestudeerd. ”

De wetenschappers onderzochten tussen 2005 en 2017 alle zestig bekende grote en oude baobabbomen. Zij verzamelden gegevens over onder meer de leeftijd van de bomen en merkten op dat met name de oudste en grootste bomen tijdens de studieperiode stierven. De bomen stonden in Zimbabwe, Namibië, Zuid-Afrika, Botswana en Zambia.

Een oorzaak voor de bomensterfte hebben de onderzoekers nog niet gevonden. Zij vermoeden dat het te maken heeft met droogte als gevolg van klimaatverandering.

Afrikaanse baobab bomen behoren tot de grootste bloeiende en langst levende planten. Boababs staan ook bekend als ‘omgekeerde bomen’, omdat de kale takken eruit zien als wortels. Vanwege het voedzame en eetbare fruit, een lekkernij voor apen, worden ze ook Apenbroodbomen genoemd. De bomen spelen ook een belangrijke rol in het beroemde boek De Kleine Prins.

Meer informatie op de website van Nature.